Początkowy stan jest to stan konstrukcji, który panuje na początku analizy. W analizie geotechnicznej struktura gruntu znajduje się np. już pod naprężeniami co najmniej na skutek obecności gruntu, jak to ma zobrazować poniższa ilustracja, zanim zostaną nałożone oddziaływania przedsięwzięcia budowlanego.
Ponieważ sztywność gruntu zależy od panującego naprężenia i historii obciążenia, początkowy stan każdego elementu gruntowego musi być uwzględniany w zadaniach geotechnicznych. Wynikają z niego istotne zmienne oddziałujące. Początkowy stan zależy od ciężaru objętościowego i właściwości mechanicznych podłoża.
Inne wpływy mogą obejmować:
- Topografię (np. przebieg powierzchni terenu),
- Historię obciążeń podłoża (np. geologiczną przeszłość obciążenia)
- Poziomy wód gruntowych
- Zewnętrzne obciążenia (np. z istniejących budowli).